Türkiye’de tarımsal kireç konusunda yapılan bazı bilimsel deneme sonuçları

Ülkemizda ilk defa ilmi esaslara dayanarak kireçleme denemeleri Ankara Toprak ve Gübre Arş. Ens. Tarafından 1954 – 1955 yıllarında Doğu Karadeniz bölgesinde yapılmıştır. 1953 – 1962 yılları arasında yine aynı müessese Karadeniz Bölgesi Toprak Tahlil Laboratuarı Müdürlüğü ile işbirliği yaparak yine aynı bölgede çok sayıda kireçleme denemeleri yapmıştır.

Samsun ve Giresun lokasyonlarında yapılan denemeler split – Plot metodu ile yapılmıştır.Sonuçta uygulanan kireç miktarları arttırıldıkça mısır verimi de artmıştır. Kireç uygulamasıyla verim % 30 a varan oranlarda artmıştır.

T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırma Genel Md. ‘ ne bağlı Bornova Zirai Mücadele Arş. Ens. Tarafından yapılan “Ege Bölgesinde Domateste Sorun Olan Çiçek Burnı Çürüklüğü Hastalığının Yayılışı ve Kontrolü Üzerine Araştırmalar” konulu araştırma  2000 yılında yayınlanmıştır. Bu araştırma kapsamına Calne Ekolojik Gübre de alınmış ve denemelerde kullanılmıştır. Sonuçta:

Dekara 150 kg. Calne uygulaması ile Ç.B.Ç hastalık oranı kontrole nazaran % 67 azalmış, verimde de % 13 artmıştır.

Tariş AR-GE tarafından yapılan araştırmada ise “Gediz Ovası Bağ Topraklarına Uygulanan Tarım Kirecinin Çekirdeksiz Üzüm Verim, Kalite ve Toprak üzerine Etkilerinin Araştırılması” konusu işlenmiş, materyal olarak ta Barkisan Tarım Kireci kullanılmıştır. Araştırma sonunda kaba ve orta tekstürlü, 6-8 Ph arasında , fakir düzeyde ( <% 5) kireç içeren topraklara dekara 0 – 450 kg arasında artan dozlarda Barkisan Tarım Kireci uygulaması, matematiksel hesaplarda etkili olmuş, 300 kg. lık doz yaş verimi kontrole nazaran % 8,5, kuru verimi % 10 , kuru üzümlerin şeker miktarlarını % 2,7 oranında yüksek payla arttırmıştır.

Muğla Üniversitesinde yapılan bir denemede, FARKLI KALSİYUM BİLEŞİKLERİNİN KARPUZ ( Citrullus lanatus) BİTKİSİNDE VERİM, BESLENME VE BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ konusu araştırılmıştır:

…Topraklarda değişik primer mineraller şeklinde ve Ca⁺² olarak organik ve inorganik toprak kolloidlerine bağlanmış halde bulunan kalsiyum, toprak kolloidlerinin koagülasyonunu arttırmakta, toprak strüktürünü iyileştirmekte ve toprak agregatlarının dayanıklılığını arttırmaktadır (Aydemir ve İnce, 1988). Bitki büyümesi ve gelişmesi için mutlak gerekli bir element olan kalsiyum; hücre büyüme ve gelişme sürecinde, membran geçirgenliğinin ayarlanmasında , dokuların stabilizasyonunda ve bitkilerin kalite ile ilgili kriterlerini kazanmasında oldukça önemli rollere sahip makro elementtir (Marschner , 1995). (…) Kalsiyum noksanlığında bitkilerde verimin yanı sıra genellikle kalite ile ilgili kriterler olumsuz etkilenmekte ve durum  ürünün Pazar payının düşmesinde önemli rol oynamaktadır. (…)

Toprağa uygulanan kireç ve dolomit , toprağın değişebilir kalsiyum içeriğini ve patates bitkisinde yumru verimini önemli oranda arttırmıştır. (Shanmugasundram ve Nanjan, 1993). (…)Calne tarım kireci gübresi (yaklaşık olarak 85% Ca(OH)₂ + CaCO₃ ) fide dikimi öncesinde 100, 150, 200 ve 250 kg/da dozlarında toprağa uygulanıp karıştırılmış, Kalsiyum Nitrat (Ca(NO₃)₂ ise çiçeklenme döneminden başlayarak 10 er gün arayla 3 kez yapraktan % 1,2,ve3 dozlarında uygulanmıştır.

Deneme başlangıcında toprak pH sı hafif alkali olarak ölçülmüştür(…)Topraktan ve yapraktan uygulanan Calne ve kalsiyum nitrat gübrelerinin karpuz bitkisinde verim, kalite kriterleri  ve beslenme durumu üzerine etkileri araştırılmıştır Verim değerleri,  Calne uygulamalarıyla beraber bir artış göstermiştir. En yüksek verim rakamı 3778 kg/da ile 200 kg/da Calne dozunda elde edilmiştir. Bu rakam, kontrole göre % 65 verim artışını ifade etmektedir. Kalsiyum nitrat uygulanan grupta ise en yüksek verim % 2 lik dozda elde edilmiştir. Bu da yaklaşık olarak % 35 verim artışına  işaret etmektedir. …SÇKM değerlerine bakıldığında kalsiyum uygulamalarıyla beraber bir artış sağlanmıştır.  (…) Sanayi domatesi yetiştiriciliğinde toprağa CaO formunda uygulanan kalsiyumun da domates meyvelerinde Blossom end rot (Çiçek burnu çürüklüğü) oranında belirgin azalmaya neden olduğuı, total ve pazarlanabilir meyve miktarında artışa neden olduğu ve çiçeklenmede üniformluğu teşvik ettiği belirtilmektedir (Candilo ve ark. 1994). Elde edilen tüm bu sonuçlar, kültür bitkilerinde kalsiyumla beslenmenin ürünün Pazar değerini arttırmaya oldukça yardımcı olduğunu destekler niteliktedir. Bu çalışmada da kalsiyumlu gübrelemeye bağlı olarak verim ve önemli bir kalite unsuru olan SÇKM değerlerinde artış saptanması bu bulgularla örtüşmektedir.(…)

SONUÇ:

Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre , topraktan ve yapraktan kalsiyum uygulamalarıyla karpuz bitkisinin verim ve bazı kalite ile ilgili özelliklerinde artış kaydedildiği, yaprakların makro element kapsamlarının da olumlu etkilendiği saptanmıştır. Kültür bitkilerinden istenen düzeyde verim ve kalitenin bir arada elde edilmesi sistemli ve dengeli gübrelemeye bağlıdır. Dengeli gübreleme kapsamında uygulanan azotlu gübrelerin yanında mutlaka kalsiyum ve potasyumlu gübrelere de yer verilmesi şarttır. (…). Diğer yandan Calne tarım kireci de , toprakta yeterli miktarda suyun mevcudiyetinde oldukça kolay çözünerek Ca²⁺ açığa çıkarabilmektedir. Maliyet açısından bakıldığında Calne, Kalsiyum Nitrat’a göre çok daha ucuz olduğundan ve toprakta su varlığında bitkiye faydalı olabileceğinden  dolayı, su problemi olmayan, düşük ve orta derecede kireç kapsayan topraklarda güvenle kullanılma özelliğine sahip, etkili bir bileşiktir.